Zuurstofplanten vijver groeien niet: in het tweede deel van artikelen over problemen in de vijver kijken we naar dit veel voorkomende probleem. We ontvangen hierover ook regelmatig vragen, die altijd neerkomen op het volgende: de zuurstofplanten in mijn vijver groeien slecht of helemaal niet. In dit artikel bekijken we, wat de oorzaak is van slechte groei van zuurstofplanten. Let op: we leggen je tot in detail uit, hoe de groei van zuurstofplanten in de vijver verloopt. Daarom is dit best een gedetailleerd en soms ingewikkeld verhaal. Toch raden we je aan, de moeite te nemen om het helemaal te lezen. Zo leer je begrijpen waarom zuurstofplanten in de vijver soms niet groeien.
We laten je ook precies zien, hoe je de groei van zuurstofplanten in je vijver kunt verbeteren.
Zuurstofplanten vijver groeien niet: oorzaak
De oorzaak van slecht groeiende zuurstofplanten in de vijver is altijd een gebrek aan voedingsstoffen. De voedingsstoffen voor zuurstofplanten bestaan uit:
- Koolzuur, (CO2 ofwel kooldioxide)
- Nitraat (NO3-, een vorm van stikstof)
- Mineralen (verbindingen van Ca en Mg)
Wanneer zuurstofplanten in de vijver niet groeien, is de oorzaak dat aan één of meer van deze stoffen een gebrek is. Houd daarbij goed in de gaten, dat zuurstofplanten al deze stoffen uit het vijverwater moeten opnemen. Alle drie de genoemde stoffen moeten daarom in voldoende grote hoeveelheden in de vijver zitten.
Hieronder lees je, hoe de verschillende voedingsstoffen voor de zuurstofplanten in het vijverwater terechtkomen. Dit kan je al een idee geven, in welke richting je een oplossing moet zoeken als in jouw vijver de zuurstofplanten niet goed groeien.
Koolzuur (CO2) en nitraat (NO3-) in de vijver
De eerste twee voedingsstoffen, koolzuur en nitraat, komen door toedoen van micro-organismen in de vijver terecht. Deze micro-organismen zijn bacteriën, schimmels en gisten. Deze eencellige organismen breken biologisch afval in de vijver af. Via een aantal chemische reactie ontstaat hierbij uiteindelijk nitraat (NO3-) en koolzuur (CO2). Biologisch afval bestaat uit dood biologisch weefsel, vooral afgestorven bladeren en andere plantdelen.
Om het vijverwater van koolzuur en nitraat te voorzien, moet je daarom zorgen voor voldoende micro-organismen in de vijver. Uiteindelijk komen er vanzelf voldoende bacteriën in de vijver terecht, maar vooral aan het begin van het groeiseizoen (maart-april) is de hoeveelheid micro-organismen in een vijver vaak te laag. De hoeveelheid bacteriën neemt in de winterperiode namelijk sterk af. Dit leidt dan dus tot slecht groeien van zuurstofplanten.
Mineralen
Mineralen vormen de derde belangrijke voedingsstof voor de zuurstofplanten. Deze stoffen worden ook wel als voedingszouten aangeduid. De belangrijkste mineralen zijn calcium (Ca) en magnesium (Mg). In de vijver zijn deze stoffen gebonden aan koolzuur (CO2).
Mineralen in de vijver hebben twee functies:
- De zuurstofplanten nemen kleine hoeveelheden mineralen op bij hun groei. Voor de vorming van bladeren en stengels zijn mineralen noodzakelijk.
- Mineralen helpen de CO2, die de bacteriën maken, goed in het vijverwater op te nemen. De CO2 hecht zich namelijk aan deze mineralen en ontsnapt zo niet uit de vijver. De zuurstofplanten kunnen hierdoor bij hun groei gebruik maken van de CO2.
De hoeveelheid mineralen in vijverwater kun je opmeten. Je meet dan de waterhardheid van de vijver op. Dit getal wordt aangeduid met de GH-waarde of de DH-waarde. Hiermee wordt hetzelfde bedoeld.
Rest de vraag, hoe mineralen in de vijver terechtkomen. Het antwoord is simpel: hiervoor moet je zelf zorgen! In regenwater zitten namelijk vrijwel geen minerale stoffen. Ook leidingwater heeft in veel gevallen een te lage waterhardheid voor de groei van zuurstofplanten.
De conclusie: voor het voorkómen van slechte groei van zuurstofplanten is het noodzakelijk, mineralen aan het vijverwater toe te voegen. Je maakt hierdoor het water harder. Zo zorg je, dat ook de derde groep voedingsstoffen voor zuurstofplanten in de vijver aanwezig is.
Groei zuurstofplanten vijver verbeteren
Hiervoor hebben we gekeken naar de oorzaken van het niet groeien van zuurstofplanten in de vijver. Nu gaan we bekijken, wat je kunt doen om de groei van zuurstofplanten in de vijver te verbeteren. Het belangrijkst hierbij is, dat je zorgt dat alle drie de soorten voedingsstoffen voor zuurstofplanten in de vijver aanwezig zijn. De groei van de zuurstofplanten wordt dan vanzelf beter. Let op: de resultaten kunnen spectaculair zijn! Als zuurstofplanten namelijk voldoende voedingsstoffen hebben, kunnen ze enorm snel groeien en moet je ze dus regelmatig snoeien om te voorkomen dat je vijver dichtgroeit...
Koolzuur en nitraat in de vijver
Om voldoende koolzuur en nitraat in het vijverwater te krijgen, moeten er voldoende micro-organismen in de vijver zitten. Koolzuur en nitraat zijn noodzakelijke voedingsstoffen voor zuurstofplanten. Bacteriën, schimmels en gisten produceren deze stoffen en helpen dus de groei van zuurstofplanten te verbeteren.
In elke vijver groeien op den duur vanzelf bacteriën. Problemen met het koolzuur- en nitraatgehalte ontstaan echter vooral in een nieuwe vijver én aan het begin van het groeiseizoen in bestaande vijvers:
Nieuwe vijver
Het water in een nieuwe vijver is meestal redelijk steriel. Het duurt simpelweg een aantal maanden, voordat zich voldoende micro-organismen hierin verzameld hebben. Bij een nieuwe vijver wil je echter juist, dat de zuurstofplanten van het begin af aan goed groeien.
Begin groeiseizoen
Bacteriën en andere micro-organismen groeien het best bij hoge watertemperaturen. Net na de winter, aan het begin van het groeiseizoen, is de hoeveelheid bacteriën in de vijver daarom naar verhouding erg laag. Als de watertemperatuur gaat stijgen, neemt hun aantal weer langzaam toe.
Om de hoeveelheid micro-organismen in je vijver te vergroten, kun je het volgende doen:
Substraat op vijverbodem aanbrengen
Substraat op de vijverbodem is een prima plek voor groei van bacteriën. Er blijven veel afvaldeeltjes in steken en het heeft relatief heel veel oppervlakte. Hierdoor stimuleert het de groei van bacteriën in de vijver.
Biologisch filter installeren
Een biologisch filter werkt eigenlijk volgens hetzelfde principe als substraat. De materialen in het filter zijn poreus en bieden dus veel ruimte aan afvaldeeltjes en bacteriën. Op een andere website lazen wij hierover 'een biologisch filter is eigenlijk een nitraat- en CO2-fabriekje bij je vijver'. Eigenlijk legt dat het beste uit, wat een biologisch filter precies doet.
Bacteriën toevoegen
Aan het begin van het groeiseizoen is de hoeveelheid bacteriën het kleinst. Juist dan hebben de zuurstofplanten echter behoefte hebben aan voedingsstoffen. Het bij de start van het groeiseizoen toevoegen van bacteriën aan de vijver, is daarom goed voor het verbeteren van de groei van zuurstofplanten. Bacteriën voeg je toe aan het biologisch filter of simpelweg aan het vijverwater. Je kunt hiervoor een bacteriestarter (Pond Biotics) gebruiken. Voordeel van een bacteriestarter is, dat deze precies de juiste soort (nitrificerende) bacteriën bevat. Dit zijn bacteriën die effectief nitraat en CO2 produceren.
Door te zorgen voor een goede groei van micro-organismen, verbeter je dus ook de groei van de zuurstofplanten in de vijver.
Mineralen (Ca en Mg) in de vijver
De derde groep voedingsstoffen voor zuurstofplanten bestaat uit mineralen. Slechte groei van zuurstofplanten in de vijver wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een tekort aan deze stoffen. Omdat bacteriën uiteindelijk vanzelf in de vijver gaan groeien, produceert een vijver altijd wel een bepaalde hoeveelheid nitraat en CO2. Bij mineralen ligt dit anders: deze verdwijnen alleen maar uit de vijver. Zuurstofplanten verbruiken ze bij hun groei. Invallend regenwater maakt het vijverwater ook geleidelijk steeds zachter. Na verloop van tijd zullen hierdoor alle mineralen verdwijnen uit het vijverwater. De waterhardheid is dan gedaald tot praktisch nul. Het gevolg: de zuurstofplanten in de vijver groeien niet en gaan dood.
Wat kun je hier tegen doen? Het antwoord is simpel: mineralen toevoegen. Hiervoor zijn twee soorten producten beschikbaar.
Kortwerkende middelen
Deze middelen verhogen de waterhardheid van de vijver direct, nadat je ze hebt toegevoegd. Ze zijn echter ook al weer na enkele weken uitgewerkt. Deze producten gebruik je daarom, als in je vijver de waterhardheid snel verhoogd moet worden. Dit is bijvoorbeeld het geval als je vaststelt dat de waterhardheid aan het begin van het seizoen heel laag is geworden. Ook als je net een nieuwe vijver gevuld hebt, is het belangrijk de waterhardheid direct op peil te brengen. Denk ook aan het plaatsen van nieuwe zuurstofplanten in de vijver. Dit zijn allemaal momenten, waarop een hoge waterhardheid in de vijver direct noodzakelijk is. Kortwerkende middelen om de waterhardheid te verbeteren zijn GH-Extra en KH-Extra.
Langwerkende middelen
Deze middelen lossen heel geleidelijk op in het vijverwater. Hierdoor werken ze langzaam, maar de werking houdt wel maandenlang aan. Om de waterhardheid in de vijver altijd op een goed niveau te houden, zijn langwerkende middelen het best. Wanneer je je vijver enkele keren per jaar behandelt met zo'n product, is het water namelijk altijd hard genoeg voor de groei van zuurstofplanten. Het bekendste voorbeeld van een langwerkende hardheidsverbeteraar voor de vijver is Mineral Clay.
Een goede waterhardheid levert een goede groei van zuurstofplanten in de vijver op. Zorg daarom, dat je de waterhardheid van de vijver regelmatig opmeet en verhoogt. Groei van zuurstofplanten in de vijver verbeteren komt in heel veel gevallen neer, op het verhogen van de waterhardheid.
Groei zuurstofplanten in groen water
Tot besluit van dit artikel bekijken we, wat er gebeurt met de groei van zuurstofplanten wanneer de vijver last heeft van zweefalgen (groen water). Zweefalgen zijn eencellige, los in het water drijvende algen. Ze maken het water in de vijver troebel, groen en ondoorzichtig. Bijkomend probleem is, dat zweefalgen voor een groot deel dezelfde voedingsstoffen gebruiken als de zuurstofplanten. Wanneer een vijver flink last heeft van zweefalgen, zullen deze daarom vrijwel alle nitraat en koolzuur uit de vijver opnemen. De zuurstofplanten in de vijver groeien dan niet meer, gaan verslijmen en sterven vervolgens af.
In een groene vijver is het niet genoeg, om alleen de maatregelen te nemen die je hierboven hebt gelezen. Hiermee zul je namelijk vooral de groei van de zweefalgen versterken, en niet de groei van de zuurstofplanten verbeteren. Als extra stap zul je de zweefalgen in de vijver eerst moeten bestrijden. Als de zweefalgen uit de vijver verdwenen zijn, komt er namelijk weer nitraat en koolzuur beschikbaar voor de zuurstofplanten.
Groei van zweefalgen in de vijver wijst meestal op een veel te lage waterhardheid. In water met een lage waterhardheid kunnen zweefalgen namelijk wel groeien, maar zuurstofplanten niet. Wanneer je zweefalgen in je vijver bestrijdt, is het daarom verstandig ook meteen de waterhardheid flink te verbeteren.
Geraadpleegde bronnen voor dit artikel:
- Groei zuurstofplanten vijver verbeteren: www.vijverhandboek.nl/groei-zuurstofplanten-vijver-verbeteren/
- Groene vijver helder maken: www.vijverhulp.be/groene-vijver-helder-maken-zweefalgen-bestrijden/